De nazi's jaagden op homo's en lesbiennes. Bijna net zo schokkend is het gebrek aan erkenning hiervan, tot ver in de jaren tachtig. Klik hier om dit toe te staan. Dit bevat ingesloten inhoud die informatie op uw apparaat wil opslaan en/of openen. Toen september 1987 Amsterdam het inmiddels wereldberoemde Homomonument werd onthuld – drie driehoeken roze graniet die samen één roze driehoek vormen die uitsteekt Keizersgracht – was dat een van de allereerste publieke erkenningen van het leed dat ook nazi’s leden tijdens Wereld Oorlog II. had gedaan. Joden droegen de bekende gele ster , politieke gevangenen een rode driehoek… In Duitsland werden bijna 100.000 homo's geregistreerd door het naziregime, 50.000 van hen werden veroordeeld, naar schatting 5.000 tot 15.000 belandden in de kampen . De meesten van hen hebben het niet overleefd. De nazi-kunst was zeker niet vrij van gestileerde homo-erotische toespelingen. Wie de tentoonstelling Homo's en lesbiennes nazi-Europa in het Museum van Kazerne Dossin Mechelen bezoekt, begrijpt heel goed hoe dat kwam. Het is een zeer confronterende tentoonstelling. Regisseur Tomas Baum ontleende het concept voor de tentoonstelling aan het Mémorial de la Shoah in Parijs. Het is eerste keer dat een Belgisch museum een ​​tentoonstelling wijdt aan geschiedenis van vervolging van homo's en lesbiennes tijdens Tweede Wereldoorlog. decadente subcultuur Wat deze tentoonstelling zo confronterend maakt, is dat het de kennis en het wereldbeeld van de meeste bezoekers grondig actualiseert. Helaas vervolgden niet alleen nazi's de joden, meeste westerse democratieën deden hetzelfde, of voerden in ieder geval discriminerende wetgeving in. Niet dat homo's Frankrijk of in het Verenigd Koninkrijk concentratiekampen verdwenen, maar daar werd vaak opgejaagd. Denk aan het lot van Britse cryptanalyticus Alan Turing, man die erin slaagde Duitse Enigma-code te kraken, waarmee geallieerden communicatie van nazi's konden ontcijferen. Ondanks zijn uitzonderlijke verdiensten voor de geallieerde zaak, werd Turing na de oorlog veroordeeld voor homoseksuele handelingen - een strafbaar feit in het VK tot 1966. Als alternatief voor gevangenisstraf koos Turing voor experimentele chemische castratie. Zelden waren vragen over goed en kwaad, over daders en toeschouwers zo prangend als in deze tentoonstelling. Chawa Zloczower ook bekend als Eve Adams. Ze stierf in Auschwitz nadat ze uit de VS was gedeporteerd. Bibliotheek van de Universiteit van Illinois Al met al was het moeilijk te voorspellen dat de nazi's vanaf de jaren dertig een heksenjacht op homo's zouden beginnen. In de Weimarrepubliek van de jaren 1920 was in Duitsland een ongewoon tolerante en creatieve samenleving ontstaan. In zijn uitstekende boek Höhenrausch. Das kurze Leben zwischen den Kriegen auteur Harald Jähner reconstrueerde vorig jaar nog hoe Duitsland plotseling glinsterde van vrijheid en moderniteit, met ongekende mogelijkheden voor kunstenaars, vrouwen en ook homo's. Dat is ook het beeld dat al een tijdje bestaat in de populaire cultuur. Er kan geen film of tv-serie over Berlijn in het interbellum worden gemaakt zonder verwijzing naar de hedonistische, decadente subcultuur van die tijd. Van achtvoudig Oscarwinnaar Cabaret met Liza Minnelli tot Rainer Werner Fassbinders meesterlijke tv-serie Berlin Alexanderplatz tot veelgeprezen Netflix-serie Babylon Berlin : de wisselwerking tussen een samenleving die van haar vrijheid geniet en dreiging van het oprukkende nazisme blijft fascineren. Als de nazi's vanaf 1933 daadwerkelijk de macht weten te grijpen, organiseren ze al snel een reactie tegen wat zij een 'gedegenereerde' kunst en cultuur noemden. Tegelijkertijd waren de nazi's zelf onderdeel van en erfgenaam van die wilde jaren twintig. Arno Breker, Hitlers favoriete beeldhouwer, had een sterke voorliefde voor levensgrote naakten geïnspireerd op de klassieke oudheid. De officiële films van cinematograaf Leni Riefenstahl over nazi-glorie, waaronder Olympische Spelen van Berlijn in 1936, vestigden expliciet de aandacht op fysieke esthetiek. Haar camera volgde de mannelijke atleten de douches in. Nazi-kunst is zeker niet vrij van gestileerde homo-erotische toespelingen. Homo's werden in de kampen gecastreerd of geselecteerd voor medische experimenten. Homohater Himmler Het ging niet eens alleen om esthetiek. Zeker in het begin van jaren dertig propageerden nazi-organisaties als SA, SS en Hitlerjugend vriendschap tussen mannen: deze Männerbund was basis van een viriele staat. Ernst Röhm, Hitlers rechterhand als hoofd bruinhemden van Sturmabteilung – met andere woorden misdadigers ontluikende nazi-partij – was openlijk homo, net als zijn brutale stafchef Edmund Heines. Ze werden in 1934 vermoord tijdens Nacht van Lange Messen, toen Schutzstaffel macht greep. Het hoofd van de SS, Heinrich Himmler, was een fanatieke homofoob – hij gebruikte de homoseksualiteit van veel SA-mannen als een misvatting om het bloedbad tegen hen te rechtvaardigen. Hij wilde alle Duitse homoseksuelen uitroeien, anders "verdwijnt ons volk straks door deze besmettelijke ziekte". Homobladen werden verboden, clubs gesloten en homo-organisaties ontbonden. Mannelijke prostituees, travestieten en andere "jeugdcorrumpanten" werden ook gearresteerd. Sommigen werden doorgestuurd naar concentratiekampen zoals Lichtenburg of Dachau. Vanaf 1935 werd het wetboek van strafrecht aangescherpt: niet alleen meer homoseksuele handelingen, maar zelfs elk teken van verlangen tussen mannen werd strafbaar. Dat jaar richtte het Reichskriminalpolizeiamt een Reichszentrale zur Bekämpfung der Homosexualität und der Abtreibung op, een "staatscentrale voor de bestrijding van homoseksualiteit en abortus". Hoewel er nooit een plan was om homo's uit te roeien, werden ze boos. Na het uitzitten van hun straf werden velen automatisch overgeplaatst naar het leger, vaak voor zelfmoordmissies. Anderen werden 'afgemaakt' of kwamen in psychiatrische inrichtingen terecht. Degenen die in kampen verdwenen, kregen daarom een ​​roze driehoek als insigne. Er wachtte hen een ellendig bestaan. Meestal werden ze bewust geselecteerd voor de zwaarste lichamelijke arbeid, sommigen werden gecastreerd of uitgekozen voor medische experimenten. De homo's vormden maximaal één procent van de kampbevolking, maar de meeste andere gevangenen keken op hen neer. Zij stonden onderaan pikorde in de kampen, net boven Joden. Uitgeleverd aan de nazi's De nazi's traden veel harder op tegen homo's dan tegen lesbiennes. Ze lieten ze eigenlijk met rust. Maar dat betekent niet in de praktijk. Er zijn verschillende gevallen bekend van lesbiennes die in de concentratiekampen zijn beland. Meestal omdat ze joods of verzetsgezind waren, maar vaak speelde hun seksuele geaardheid een rol. Bijzonder tragisch is het verhaal van de Chawa Zloczower in Mlawa, Polen, dat toen onder Russisch bewind stond. Op 21-jarige leeftijd emigreerde ze naar New York en veranderde haar naam in Eve Adams. In 1925 opende zij en haar partner, de Zweedse schilder Ruth Norlander, de Eve Adams' Tearoom in Greenwich Village, een literaire salon die ook een lesbisch café was. Ze schreef het boek Lesbian Love, en het werd haar fataal. De politie sloot het café, sleepte haar voor de rechter en nadat ze tot 18 maanden gevangenisstraf was veroordeeld, werd ze in 1927 naar Polen gedeporteerd. Ze emigreerde opnieuw, dit keer naar Parijs, en opnieuw onder een nieuwe naam: als Eva Kotchever. kreeg een relatie met de Joods-Poolse zangeres Hella Olstein. In 1943 werd ze in Nice gearresteerd, overgebracht naar het doorgangskamp Drancy en gedeporteerd naar Auschwitz. Daar overleefde ze de oorlog niet. Maar ze zou helemaal niet in handen van de nazi's hebben hoeven vallen als de Amerikaanse autoriteiten haar niet hadden verdreven. SA-leider Ernst Röhm met zijn tweede en vriend. Beiden werden vermoord tijdens de Nacht van de Lange Messen. GF Dit gebeurde ook in het bezette België. Na de Anschluss van Oostenrijk uit nazi-Duitsland in 1938 besloot de 26-jarige Martha Geiringer, een joodse doctoraatsstudent zoölogie met communistische sympathieën, van Wenen naar België te vluchten. Ze was ook lesbisch en begon in België een relatie met dokter Yvonne Fontaine – Fontaine was getrouwd met een zekere Andreas Claessens. Geiringer probeerde een nieuw leven op te bouwen in de Filippijnen. Dat mislukte en in 1940 keerde ze terug naar Fontaine in bezet België. Andreas Claessens klaagde joodse 'vrouw te veel' aan bij collaborateur Willem Verhulst, een lid van de Vlaamse Nationale Vereniging die als V-Mann voor Duitsers werkte en bekend was van Stefan Hertmans' roman De opgang. Verhulst stelde lijsten op van joden, communisten en andere 'Duits-vijandige Vlamingen' die naar de concentratiekampen moesten worden gedeporteerd. Geiringer werd gearresteerd door de Sipo-SD, overgebracht naar de Dossinkazerne en in 1943 gedeporteerd naar Auschwitz-Birkenau, waar ze binnen een jaar overleed. Na de oorlog werd Claessens veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf. Verhulst zag zijn doodvonnis omgezet in levenslange gevangenisstraf, maar kwam in 1952 vrij. Tot aan zijn dood bleef hij zichzelf zien als een onterecht gestrafte idealist. In Frankrijk werden homo's verantwoordelijk gehouden voor de nederlaag in 1940. In het algemeen werd naar Duits model streng opgetreden tegen mannen die een relatie aangingen met een Duitse militair. In Nederland dwong de beruchte SS-functionaris Hanns Albin Rauter de Nederlandse politie om informatie over homo's door te geven aan hogere autoriteiten. Zo werd de basis gelegd voor een 'homokaartbibliotheek' bij de Rijksrecherchecentrale. In Frankrijk werden homo's verantwoordelijk gehouden voor de onverwachte nederlaag van Frankrijk in 1940. Na de oorlog cultiveerde het Franse verzet het stereotype van de 'homoseksuele collaborateur', 'la Gestapette'. De fascistische schrijver Robert Brasillach, 'de James Dean van de Action Française', werd tijdens het naoorlogse proces waarin hij ter dood zou worden veroordeeld door het Franse openbaar ministerie aangesproken op zijn vermeende homoseksualiteit. Zwijgen in Breendonk Na de oorlog was het voor homo's dan ook erg moeilijk, zo niet onmogelijk om erkenning te krijgen voor het leed dat ze hadden geleden. Ze hadden niet eens recht op een aanmaning. Homo's die dit vele jaren na het einde van de oorlog wilden proberen, kregen aanvankelijk te maken met agressie. In België werden in 1977 twee homo's gearresteerd tijdens een pamfletactie tijdens een herdenking bij Fort Breendonk. Pas in 2004 mocht een vertegenwoordiger van de LHBT-beweging voor het eerst de jaarlijkse plechtigheid in Breendonk bijwonen. Ook in andere West-Europese landen liep de erkenning van homoseksuelen als nazislachtoffers vertraging op. In West-Duitsland werd dit voor het eerst gedaan door bondspresident Richard von Weizsäcker in 1985, en pas in 2002 keurde de Bondsdag een rehabilitatie en compensatie goed voor homo's die door de nazi's werden vervolgd. In Frankrijk kwam dezelfde erkenning pas in 2001 en 2004 . Het is goed dat, vooral in het Westen, algemeen wordt erkend dat homo's en lesbiennes zijn gekwetst. Het feit dat de democratische tegenstanders van Duitsland zelf homofobe stereotypen gebruikten, maakt het lot van homo's alleen maar moeilijker. De geschiedenis kleurt zelden roze. Gotopnews.com